🧠 Edinsel Hipotiroidizm

     (Çocukluk veya Gençlikte Gelişen Tiroid Yetersizliği)

 

Edinsel hipotiroidizm, doğumdan sonra ortaya çıkan ve tiroid bezinin yeterince hormon üretememesiyle seyreden bir durumdur. Bazen doğuştan var olan ama belirtileri daha geç ortaya çıkan genetik nedenlere bağlı hipotiroidi de bu grupta yer alır.

​

📍 Nedenleri

Çocuklarda en sık neden otoimmün tiroidit (Hashimoto hastalığı) olup, bağışıklık sisteminin tiroid bezine zarar vermesiyle ortaya çıkar.
Diğer nedenler şunlardır:

• İyot eksikliği veya fazla iyot alımı

• Bazı ilaçlar (ör. anti-tiroid ilaçları, lityum, bazı epilepsi ilaçları, amiodaron)

• Radyoterapi veya tiroid ameliyatı

• Bazı sistemik/genetik hastalıklar

• Geç başlayan doğumsal hipotiroidi

• Beyinden kaynaklanan (santral) hipotiroidi

​

🔍 Belirtiler

Çocuklarda en belirgin bulgu büyüme hızında yavaşlama

ve boy kısalığıdır. Bu yavaşlama, diğer belirtilerden önce başlar.

Diğer belirtiler:

• Kemik yaşında gerilik

• Kilo artışı, obezite (özellikle boya göre fazla kilo)

• Ergenlik gelişiminde yavaşlama (geç ergenlik)
  (Nadiren erken ergenlik benzeri belirtiler;

       kızlarda meme, erkeklerde testis büyümesi olabilir)

• Adet düzensizliği (kızlarda)

• Memede süt salgısı (prolaktin hormon artışı)

• Okul başarısında düşme, dikkat dağınıklığı

• Sürekli uyku hali, enerji azlığı

• Soğuğa tahammülsüzlük

• Kuru cilt, cansız saçlar

• Kabızlık

• Boyunda şişlik (guatr)

• Kas güçsüzlüğü ve kaslarda sertlik/şişlik

Ağır ve uzun süreli hipotiroidide kalp zarında ve

akciğer zarında sıvı birikimi görülebilir.

​

🧪 Tanı Nasıl Konur?

Tanıda en önemli testler:

• TSH (tiroidi uyaran hormon)

• Serbest T4 (tiroid hormonu düzeyi)

Primer hipotiroidide önce TSH yükselir, hastalık ilerleyince T4 düşer.
Erken evrede subklinik hipotiroidi (T4 normal, TSH yüksek) görülebilir.

Ek olarak:

• Tiroid antikorları (otoimmün neden var mı diye)

• İdrarda iyot ölçümü (eksiklik veya fazlalık şüphesi varsa)

• Tiroid ultrasonu (tiroid boyutu ve yapısını değerlendirmek için)

​

💊 Tedavi

Tedavide levotiroksin (L-T4) adlı tiroid hormonu kullanılır.
Bu ilaç eksik hormonu yerine koyarak:

• Büyümeyi normalleştirir

• Ergenlik gelişimini destekler

• Şikayetleri düzeltir

Tedavi ile ilgili önemli noktalar:

• Genellikle günde tek doz kullanılır.

• Kahvaltıdan 1 saat önce veya akşam yemeğinden en az 3 saat sonra alınabilir.

• Doz, çocuğun yaşı ve kilosuna göre ayarlanır.

• İlaç kullanılırken demir, kalsiyum, lifli gıdalar ve soya ile aynı anda alınmamalıdır (emilimi azaltır).

• Düzenli kan tahlili ile TSH ve T4 düzeyleri takip edilir.

​​

📌 Özetle

Edinsel hipotiroidizm çocuklarda en sık büyüme yavaşlamasıyla kendini belli eder.
Erken teşhis ve düzenli tedavi ile çocuklar sağlıklı büyüyebilir ve normal yaşamlarına devam edebilirler.

​

​