Prof. Dr. Cengiz Kara

🧬 Büyüme Hormonu Eksikliği ve Tedavisi

📋 Genel Bakış

En sık belirti      Boy kısalığı, büyüme geriliği

Tanı                  İGF-1 ölçümü ve uyarı testleri ile konur

Tedavi              Günlük veya haftalık enjeksiyonlarla yapılır

Süre                 Büyüme plakları kapanana kadar devam eder

Takip                Büyüme hızı ve İGF-1 düzeyi ile izlenir

Risk                 Genellikle güvenlidir, yan etkiler nadirdir

​

​📌 Büyüme Hormonu Eksikliği Nedir?

Büyüme hormonu, beynin alt kısmındaki hipofiz bezi tarafından salgılanan ve çocukluk döneminde boy uzamasını sağlayan temel hormonlardan biridir. Bu hormonun yetersiz salgılanması durumuna büyüme hormonu eksikliği denir.

Büyüme hormonu eksikliği:

• Tek başına olabilir

• Veya diğer hipofiz hormonlarının eksiklikleriyle birlikte görülebilir

Nedene bağlı olarak bu eksiklik:

• Doğuştan (genetik veya gelişimsel bozukluklarla)

• Ya da sonradan (tümör, travma, cerrahi, radyoterapi vb.) gelişebilir.

​

🔍 Nedenleri Nelerdir?

• Genetik bozukluklar

• Hipofiz bezinin gelişimsel anomalileri

• Doğum travmaları

• Hipofiz bölgesindeki kitleler veya cerrahiler

• Nedeni bilinmeyen (idiyopatik) durumlar

Teşhis amacıyla çoğu zaman hipofiz bezi MR görüntülemesi yapılır.

​

🚨 Büyüme Hormonu Eksikliğinin Belirtileri

En sık ve bazen tek belirti: boy kısalığı ve büyüme geriliği
Ağır vakalarda "cücelik" gelişebilir.

Tipik bulgular:

• Orantılı, küçük vücut yapısı

• Belirgin alın, bebeksi yüz görünümü

• Küçük el ve ayaklar

• Dişlerin geç çıkması

• Gövdesel yağlanma, kilo artışı

• Kemik yaşında gerilik

• Ergenlikte gecikme

🧠 Beyin gelişimi genellikle normaldir.

​

🧪 Tanı Nasıl Konur?

• Kanda doğrudan büyüme hormonu ölçümü güvenilir değildir, çünkü çoğunlukla uyku sırasında salgılanır.

• İnsülin-benzeri büyüme faktörü-1 (İGF-1) düzeyi daha kararlıdır ve tarama testi olarak kullanılır.

• İGF-1 düşükse, büyüme hormonu uyarı testleri yapılır (en az iki farklı ilaçlı uyarı testi gerekir).

• İki testte de düşük yanıt varsa, büyüme hormonu eksikliği tanısı konur.

• Hipofizin diğer hormonlarında eksiklik olup olmadığı ve MR görüntüleme ile yapısal nedenler araştırılır.

​

💉 Tedavi Nasıl Yapılır?

Tedavide, büyüme hormonu enjeksiyonları kullanılır.

• Her akşam yatmadan önce cilt altına uygulanır.

• Uygulama aileye öğretilir; enjeksiyon evde kolayca yapılabilir.

• Haftalık büyüme hormonu preparatları da son yıllarda kullanılmaya başlanmıştır.

🕒 Tedavi, büyüme plakları kapanana kadar devam eder.

​

⚠️ Büyüme Hormonu Kullanımı Güvenli midir?

Büyüme hormonu eksikliği olanlar için bu tedavi yerine koyma tedavisidir; yani eksik olan hormon tamamlandığı için riskli bir durum söz konusu değildir. Genel olarak güvenli bir tedavidir.

🔎 Takipte şunlara dikkat edilir:

• Büyüme hızı

• İGF-1 düzeyi

• Uygun doz ayarlamaları

Olası yan etkiler:

• Enjeksiyon yerinde şişlik, ağrı

• Baş ağrısı, uyku bozukluğu (nadir)

• Geçici kan şekeri artışı veya insülin direnci (yüksek dozda)

🟢 Bu etkiler genellikle geçici ve düzenli takip ile kontrol edilebilir.

​

📞 Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?

• Çocuğunuzun boyu yaşıtlarına göre belirgin kısa ise

• Büyüme hızı yavaşladıysa

• Ergenlik gecikmesi varsa
  → Bir çocuk endokrinolojisi uzmanına başvurmanız önerilir.

​