Prof. Dr. Cengiz Kara

🦋 Guatr ve Tiroid Nodülleri

 

📌 Guatr Nedir?

Guatr, tiroid bezinin normalden büyük olmasıdır.
Tiroid bezi boynun ön kısmında yer alan, kelebek şeklinde bir organdır ve tiroid hormonları üretir. Bu hormonlar vücudun enerji dengesini, büyümesini ve gelişmesini düzenler.

​

🔍 Guatrın Belirtileri

Guatr her zaman belirti vermeyebilir.

Ancak bazı durumlarda:

• Boyunda şişlik

• Yutkunma güçlüğü

• Nefes darlığı

• Ses değişikliği
  gibi bulgular görülebilir.

​

🧪 Nedenleri

Guatrın en sık nedenleri şunlardır:

• İyot eksikliği (endemik guatr)

• Guatr yapan besin maddelerin (karalahana, tatlı patates, fasulye, kassava) aşırı tüketimi

• Tiroid bezinin aşırı (hipertirodizm) veya yetersiz çalışması (hipotiroidizm)

• Tiroid nodülleri (tek veya çoklu)

• Tiroid iltihapları (tiroiditler): Hashimoto tiroiditi, Graves hastalığı, subakut tiroidit

• Genetik yatkınlık (basit kolloidal guatr, multinodüler guatr)

​​​

📍 İyot Eksikliği ve Endemik Guatr

İyot, tiroid hormonlarının üretimi için gerekli bir mineraldir. 

Özellikle deniz ürünleri, iyotlu tuz ve süt ürünleri yeterli miktarda iyot sağlar.
Beslenmede iyot eksikliği olduğunda tiroid bezi yeterli hormon üretemez ve bu durumu telafi etmek için büyür. İyot eksikliğine bağlı belli bir bölgede yaşayan insanların %5'inden fazlasında guatr olmasına endemik guatr denir.

💡 Önemli: İyot eksikliği çocuklarda büyüme-gelişme geriliği, okul başarısında düşüş ve zihinsel gelişimde sorunlara yol açabilir. Özellikle gebelerde iyot eksikliği bebeğin beyin gelişimini olumsuz etkileyerek kalıcı zeka geriliği yapabilir.

​

🟡 Tiroid Nodülleri

Tiroid nodülleri, tiroid dokusu içinde gelişen küçük kitlelerdir.
Çoğu nodül iyi huyludur, ancak bazen kanser olasılığı açısından değerlendirme gerekir.

Nodül belirtileri:

• Boyunda fark edilen şişlik

• Yutkunma güçlüğü

• Ses kısıklığı

• Bazı nodüller hormon üretip çarpıntı, terleme, kilo kaybı yapabilir (toksik nodüllere bağlı hipertiroidizm)

​

🔬 Tanı

Guatr veya tiroid nodüllerinin değerlendirilmesinde:

• Fizik muayene

• Kan testleri (TSH, serbest T4, tiroid antikorları vb.)

• İdrar iyot düzeyi

• Tiroid ultrasonu

• Gerekirse ince iğne aspirasyon biyopsisi
  kullanılır.

​

💊 Tedavi

Tedavi, altta yatan nedene göre planlanır:

• İyot eksikliği → İyotlu tuz kullanımı, beslenme düzenlenmesi

• Hormonal bozukluklar → Tiroid ilaçları

• Büyük guatr veya şüpheli nodül → Cerrahi tedavi

​

👨‍⚕️ Ne Zaman Doktora Başvurmalı?

• Boyunda büyüme fark edilirse

• Yutkunma veya nefes almada zorluk olursa

• Ailede tiroid hastalığı öyküsü varsa

• Çocukta büyüme-gelişme geriliği veya ders başarısında düşüş görülürse

​

​