Prof. Dr. Cengiz Kara

🩺 Çocuklarda Prediyabet ve Tip 2 Diyabet

İnsülin direnci olan obez çocuklarda zamanla prediyabet ve tip 2 diyabet gelişebilir.

​

🍭 Prediyabet Nedir?

Prediyabet, çocuğun kan şekerinin normalden yüksek ancak henüz diyabet seviyesinde olmadığı bir dönemdir. Bu aşamada önlem alınmazsa Tip 2 diyabet gelişebilir.

📌 Prediyabetin iki önemli şekli vardır:

• Bozulmuş açlık kan şekeri: Sabah aç karnına kan şekeri yüksek (>100 mg/dl) çıkar.

• Bozulmuş glukoz toleransı: Şeker yükleme testi sonrası kan şekeri yüksek (>140 mg/dl) kalır.

​

📊 Ne Kadar Yaygın?

• Obez çocukların yaklaşık %20'sinde prediyabet görülür.

• Aşırı kilolu (morbid obez) çocuklarda bu oran %27’yi aşar.

• Prediyabeti olan çocukların bir kısmında zamanla Tip 2 diyabet gelişebilir.

🧠 Bu nedenle prediyabet erken yakalanmalı ve önlem alınmalıdır.

​

❗ Tip 2 Diyabet Nedir?

Tip 2 diyabet, çocuklukta görülme sıklığı giderek artan, insülin direnci zemininde gelişen kronik bir hastalıktır. Vücut insülin üretse bile etkili kullanamaz. Tek başına insülin direnci diyabet yapmaz, ancak zaman içinde insülin üretimi azalır ve kan şekeri yükselir. 

📈 Çocukluk çağında genellikle 13 yaş sonrası ortaya çıkar ve çocukların çoğu tanı anında fazla kiloludur.

​

🔍 Tip 2 Diyabet Belirtileri:

• Aşırı susama, sık idrara çıkma

• Yorgunluk, halsizlik

• Bulanık görme

• Kilo kaybı ya da kilo alamama

• Ciltte koyu renkli bölgeler (akantozis nigrikans)

​

🧪 Tanı Nasıl Konur?

Prediyabet için:

• Açlık kan şekeri: 100–125 mg/dL

• Şeker yükleme testinde 2. saat glukoz: 140–199 mg/dL

• HbA1c (3 aylık kan şekeri ortalaması): %5.7–6.4

Tip 2 Diyabet için:

• Açlık kan şekeri: ≥126 mg/dL

• Diyabet belirtileri + Rastgele kan şekeri: ≥200 mg/dL

• Şeker yükleme testinde 2. saat glukoz: ≥200 mg/dL

• HbA1c: ≥%6.5

 

🔬 Neden Olur?

• Obezite (özellikle karın bölgesindeki yağlanma)

• İnsülin direnci

• Genetik yatkınlık (ailesinde diyabet olanlar)

• Hareketsiz yaşam tarzı

• Sağlıksız beslenme

​

🧠 Nasıl Gelişir?

İnsülin direnci nedeniyle vücut şeker kullanamaz hale gelir. Başlangıçta pankreas fazla insülin üretir. Ancak zamanla bu yetmez ve kan şekeri yükselmeye başlar. Bu süreç diyabet gelişimiyle sonuçlanabilir.

​

🛡️ Nasıl Önlenir?

Prediyabet ve Tip 2 diyabet önlenebilir hastalıklardır. Anahtar: yaşam tarzı değişikliğidir!

1. Sağlıklı Beslenme: Şekerli içecekler ve abur cuburdan uzak durulmalı.

2. Hareketli Yaşam: Günde en az 30-60 dakika fiziksel aktivite önerilir.

3. Kilo Kontrolü: İdeal kiloya ulaşmak ve korumak hedeflenmelidir.

4. Düzenli Kontroller: Riskli çocuklarda tarama testleri yapılmalıdır.

​

💊 Tedavi:

📌 İlk basamak her zaman yaşam tarzı değişikliği olmalıdır. Bu yeterli değilse:

• Metformin adlı ilaç, 10 yaş üzeri çocuklarda kullanılabilir.

• İleri olgularda insülin tedavisi gerekebilir.

• Diğer diyabet ilaçlarının çocuklarda kullanımı henüz sınırlıdır.

​

📌 Kimler Risk Altında?

Aşağıdaki çocuklar prediyabet ve Tip 2 diyabet açısından düzenli takip edilmelidir:

• Vücut kitle indeksi (VKİ) 25’in üzerinde olanlar

• Ailesinde diyabet öyküsü olanlar

• Fiziksel aktivitesi az olanlar

• Hipertansiyon, kolesterol yüksekliği olanlar

• Polikistik over sendromu olan kızlar

• Akantozis nigrikans (boyun ve koltuk altlarında koyu lekeler) görülen çocuklar

​

👨‍⚕️ Ne Yapmalı?

Eğer çocuğunuzun fazla kilosu varsa, yukarıdaki risk faktörleri varsa ya da belirtiler fark ediyorsanız, bir çocuk endokrinoloji uzmanına başvurmanız çok önemlidir.

​

​