Prof. Dr. Cengiz Kara

🕓 Ergenlik Gecikmesi ve Tedavisi
📌 Ergenlik Gecikmesi Nedir?

Ergenliğe başlama yaşı:

• Kızlarda: 8–13 yaş

• Erkeklerde: 9–14 yaş

Ergenlik belirtileri bu yaş aralığında başlamazsa “gecikmiş ergenlik”ten söz edilir:

• Kızlarda 13 yaşını geçtiği halde meme gelişimi başlamamışsa

• Erkeklerde 14 yaşını geçtiği halde testis büyümesi yoksa

→ Ergenlik gecikmesi nedenleri araştırılmalıdır.
 

🔍 Ergenlik Gecikmesinin Nedenleri

Ergenlik gecikmesi 3 ana grupta değerlendirilir:

1. Yapısal gecikme (en yaygın durum)

2. Altta yatan hastalıklara bağlı gecikme

3. Kalıcı hormon bozuklukları (hipogonadizm)
    

⏳ 1. Yapısal Büyüme ve Ergenlik Gecikmesi

• Büyüme ve kemik yaşı da geridedir

• Ergenlik geç başlar, ama doğal şekilde ilerler

• Genetik olarak kısa boylu değilse erişkin boy normal sınırlarda olur

• Genellikle tedavi gerektirmez, ancak kaygı varsa kısa süreli hormon desteği verilebilir
   

🩺 2. Geçici ve Düzeltilebilir Gecikme Durumları

Bazı durumlar ergenliğin geç başlamasına neden olabilir:

• Kronik hastalıklar (ör: diyabet, böbrek yetmezliği)

• Beslenme bozuklukları, şiddetli zayıflık veya obezite

• Aşırı spor, psikolojik stres, anoreksi

• Hormon bozuklukları (tiroid veya büyüme hormonu eksikliği, yüksek prolaktin vb.)

👉 Altta yatan sorun tedavi edildiğinde ergenlik genellikle kendiliğinden başlar.
 

🚫 3. Kalıcı Hormon Bozuklukları: Hipogonadizm

Hipogonadizm, cinsiyet hormonlarının üretilememesi durumudur.

Türleri:

• Primer Hipogonadizm: Üreme bezleri (yumurtalık/testis) yetersiz çalışır

• Santral (Sekonder) Hipogonadizm: Beyinden gelen uyarıcı hormonlar (FSH, LH) eksiktir

Nedenler:

• Kromozomal bozukluklar: Turner (kız), Klinefelter (erkek)

• Kanser tedavileri: Radyoterapi, kemoterapi

• Genetik sendromlar: Örn. Koku alma kaybı ile birlikte görülen Kallmann sendromu

• Doğuştan gelen veya edinsel hipofiz/hipotalamus bozuklukları
   

🔬 Tanı Nasıl Konur?

🧪 Hormon testleri:

• Östrojen / Testosteron düzeyleri

• FSH / LH hormon düzeyleri

  • Düşük östrojen/testosteron + yüksek FSH/LH → Primer hipogonadizm

  • Düşük östrojen/testosteron + düşük FSH/LH → Santral hipogonadizm

​

🔎 Diğer incelemeler:​

• Kemik yaşı ölçümü

• Kromozom analizi (özellikle primer bozuklukta)

• Beyin MR görüntüleme (santral nedenlerde)
   

💉 Ergenlik Gecikmesi Tedavisi

✅ Yapısal gecikme:

• Genellikle tedavi gerekmez

• Ancak 3-6 ay süreyle düşük doz hormon verilerek ergenlik başlatılabilir

✅ Kalıcı bozukluklarda:

Cinsiyet hormonları yerine konur

👦 Erkekler için:

• Aylık testosteron iğneleri

• Jel formunda testosteron da kullanılabilir

• İleri düzeyde sperm üretimi gerekirse FSH + LH enjeksiyon tedavisi verilir

👧 Kızlar için:

• İlk etapta östrojen içerikli haplar/bantlar

• Ardından östrojen + progesteron kombinasyonları (âdet düzeni için)

⏳ Tedavi süreci, ergenliğin doğal temposunu taklit edecek şekilde, yıllar içinde doz artırılarak uygulanır.
 

⚠️ Beklemek mi, Başlamak mı?

FSH, LH ve cinsiyet hormonları düşükse:

• Bekleyip çocuğun kendi ergenliğe girip girmeyeceği gözlemlenebilir

• 1–2 yıl içinde ergenlik başlamazsa kalıcı hipogonadizm düşünülür

✔ Bu durumda:

• Hormon tedavisine başlanır

• Santral hipogonadizm varsa FSH + LH enjeksiyonları gerekebilir

• Uzun vadede çocuk sahibi olmak istendiğinde bu hormon tedavilerine yeniden dönülür

 

❓ Ne Zaman Doktora Başvurmalı?

• Kız 13, erkek 14 yaşını geçtiği halde ergenlik belirtisi yoksa.

• Ergenlik başladı ancak ilerlemiyorsa (örneğin kızlarda adet 16 yaşında başlamadıysa).

​

💡 Unutmayın!

• Yapısal gecikme geçicidir, tedaviyle normal gelişim sağlanır.

• Hipogonadizmde hormon tedavisi ömür boyu sürebilir, ancak etkili bir yaşam mümkündür.

• Psikolojik destek, bu süreçte çocuğun özgüveni için kritik önem taşır. 🌟

​​

📝 Sonuç

• Ergenlik gecikmesi her zaman hastalık belirtisi değildir

• Ancak, altta yatan ciddi hormonal ya da sistemik bir bozukluk olabilir

• Tanının doğru konması ve gereksiz tedaviden kaçınılması önemlidir

• Endokrinoloji uzmanı değerlendirmesi şarttır

​​

📞Bu içerik bilgilendirme amaçlıdır. Ergenlik belirtileri gecikmiş olan bir çocuk mutlaka bir çocuk endokrinolojisi uzmanı tarafından değerlendirilmelidir.

​

👉 Daha ayrıntılı tıbbi bilgiye ulaşmak için tıklayınız